3 bin yıllık bir kültüre sahip, doğal kök boya ve yünden üretilen dünyaca ünlü Sındırgı Yağcıbedir Halıları geleceğe ışık tutmaya devam ediyor. Sanayi Bakanlığı destekleriyle Balıkesir Büyükşehir Belediyesi Çiftçi Eğitim merkezinde üretilen kök boya fideleri yıllar sonra Balıkesir’in Sındırgı ilçesinde toprakla buluştu.
Coğrafi işareti Sındırgı Belediyesine ait Yağcıbedir halıları her deseninde ayrı bir hikâyeyi barındırdığı gibi doğallığıyla da ilçenin geleceğine yön veriyor. Yağcıbedir halılarının yün iplerini boyamak için kullanılan bitkilerin bin 800’lü yıllarda kök boya bahçelerinde yetişmesine rağmen son zamanlarda unutulmaya yüz tutan kültür yeniden hayat buluyor.
Kökboyanın yapımının zor olması, otların temin sıkıntısı ve ilmini bilenlerin sayısının azalması son yıllarda kullanımını da azalttı. Bu kültürü, doğal ve sağlıklı üretimin gelecek nesillere aktarılması, yaygın halde kullanılması adına harekete geçen Sındırgı Belediyesi kök boya bahçelerinin yeniden kurulması, kullanım alanlarının yaygınlaştırılması adına Sındırgı Belediyesi Strateji Geliştirme Müdürlüğünce hazırlanan “ Sındırgı Doğal Boya ve Tekstil İnovasyon Merkezi” projesi Sanayi ve Tekonoloji Bakanlığı tarafından kabul görmüş, Kocabey kırsal mahallesinde 128 dönümlük bir alanda doğal boya yapımında kullanılan kök boya, çivit otu, muhabbet çiçeği ve boyacı papatyası bitkileri ekildi. Doğada kendiliğinden yetişen bitkilerin toplanması güç ve seri üretime yeterli olmaması nedeniyle eski yıllarda gerçekleşen kök boya tarlaları yeniden oluşturuluyor.
Ana renkler olan ve Dünya geleninde ün salmış Türk kırmızı, sarı ve mavi bu bitkilerin kökleri kullanılarak Sındırgı Belediyesi ve işbirliği firmalarca kurulan boya damıtma tesisinde elde edilecek.
Kıraç toprakların değerlendiği Türkiye’de bir ilki teşkil eden projede bitkilerin toprakla buluştuğunu belirten Ziraat Mühendisi Mine Pakkaner “Bugün burada önemli bir iş için bulunuyoruz. Sındırgı da doğal boya tekstil ve inovasyon projesinde çok mühim bir gün. Çünkü bugün boya bitkileri toprakla buluşuyor. Burada ülkedeki en büyük proje gerçekleşiyor. Boya bitkilerinin kültüre alınması söz konusu. Her zaman doğadan toplanan boya bitkilerinde standardizasyonu yakalamanın ve üretimi sürdürülebilir kılmanın yolu bunun kültüre alınmasıydı. Ve dünyada da ilk örneği, Türkiye’de zaten başka bir örneği yok. Çok önemli bir proje. Sındırgıya boya bitkileri geri dönüyor. Neden çünkü Osmanlı kayıtlarına baktığımızda aslında Sındırgı’da boya bitkilerinin kültüre alınmış olduğunu görüyoruz. Tekrar, yeniden efendim bu kıraç topraklarda boya bitkileri geri dönüyor. Yerini alıyor. “ dedi.
Katma değeri yüksek olan ve ihracatı yapılabilen bitkilerle doğal kök boyada ana renklerin elde edileceğini her alanda kullanılabileceğini belirten Prof. Dr. Recep Karadağ “ Bugün ki yapılan dikimde 4 tane bitki dikildi burada. En önemli bitkilerden birisi kök boyadır. Kökboyanın aslında Osmanlı’da önemli bir yeri vardır. Çünkü Türk kırmızısı olarak dünyada nam salmış olan boyamanın elde edildiği bitkidir. Bu nedenle katma değeri yüksek olan ve bugün ihracatı yapılabilen, özellikle Avrupa’ya ve aranan bir bitkidir. Bunlar tekstil, gıda, kozmetik, ilaç sanayi hemen hemen her alanda kullanılmaktadır. Kök boya, Latincesi Rubia tinctorum, Çivit otu İsatis tinctoria, muhabbet çiçeği Reseda lutea ve boyacı papatyası dediğimiz Cota tinctoria ekildi. Bu 4 bitkiyle birlikte bütün renkleri elde edebiliyorsunuz. Yani biliyorsunuz bu 4 renkte sarı, kırmızı ve mavi karışımı oluyor. Çivit otundan mavi, muhabbet çiçeği ve papatyadan sarı, kök boyadan kırmızı elde ediyorsunuz. Karışımlarıyla da bütün renk tonlarını elde edebiliyorsunuz. Dolayısıyla bütün renkleri buradan alacağız. “ dedi.
Bebek ve çocuk kıyafetlerinde de doğal kök boya kullanılacak
2 milyon 200 bin lira bütçe ile kabul gören “ Sındırgı Doğal Boya ve İnavosyon Merkezi “ projesinde kurulacak Yağcıbedir halılarının iplerini boyamak ve jeotermalle birlikte dev kazanlarda boya kültürünü aktaracak kök boya bahçelerinin yanında, bebek ve çocuk kıyafetlerinin üretimi için atölye kurulacak. Pamuk ve yünler de doğal kök boya kullanılarak üretilerek sağlıklı bir ürün ortaya çıkarılacak.
Tarıma ve istihdama katkı sağlayacak
İhracata konu olacak kök boya bitkilerinin özellikle susuz kıraç arazilerde yetişmesi tarım alanında çiftçilere de destek sağlayacak. Sındırgı genelinde üretin kök boya bitkileri boya damıtma tesisinde işlenecek boya pigmenti ve kök boya haline getirilecek. Kurulacak boya damıtma atölyesi, çocuk kıyafetleri tekstil atölyesi ile özellikle kadın istihdamına da katkı sağlayacak.
Yağcıbedir halısının kültürü ve doğallığıyla her alanda geleceğe ışık tuttuğunu belirten, ülke ekonomisine, tarıma ve istihdama katkı sunacak tarihi bir projeyi hayata geçirdiklerini belirten Sındırgı Belediye başkanı Ekrem Yavaş “ Doğal Şehir Sındırgı’da atalarımızın yıllar önce yaptığı, aslında yağcıbedir halısından da kaynaklanan kök boya bitkilerini biz bugün tarlada ekmeye başladık. Aslında tarihi bir ana şahitlik ediyoruz. İnsanın en çok ihtiyacı olan şey bir yeme içme iki giyinme ihtiyacını da elbisesini yaparken mutlaka boya yapması renklendirmesi gerekiyor. Bunu biz çoğunlukla ithal olarak yurt dışına alıyoruz. Yağcıbedir halısı bize ilham kaynağı oldu. Onda da kullanılan boyaları aslında biz nasıl üretebiliriz kök boya olarak aslına sadakatle nasıl bir iş yapabiliriz diye çalışırken bir proje geliştirdik. Sanayi Bakanlığına sunduğumuzda da bununla alakalı ciddi manada destek aldık. O destekle beraber ilgili firmalarla İlgili firmalarla görüşerek 0-6 yaş grubundaki çocukların kıyafetlerini boyayabilecek bir atölye yapabilmek ve Yağcıbedir halısında kullanılan renklerin boyalarını boyar bitkilerini yetiştirmeyi planladık bence çok önemli bir hadise. Çünkü yurt dışına bir sürü para veriyoruz bununla alakalı ve bu bence çok önemli bir hadise çünkü yurtdışına bir sürü para veriyoruz bunla alakalı. Ve bunlar hem ülkemizde kalmış olacak. Hem bölge halkına bir istihdam sağlanacak, hem de coğrafi işareti Sındırgı’ya ait olan bir yağcıbedir halısının boyalarını orijinal bir şekilde üretme şansına sahip olacağız. Ve giyim sektöründe bir boya sektöründe biz de varız diyeceğiz. Belki Türkiye’nin bir merkezi olacak. Bugün 128 dönüm de başlayan bir ekimimiz inşallah Sındırgı’nın farklı yerlerine yayılarak bir geçim kaynağına dönüşebilecek ve çiftçimize önemli bir desteği sağlayabilecek bir iş haline dönüşebileceğini umut ediyoruz” dedi.
İstihdama da katkı sağlayacak proje hayat bulacak
Bu projenin aynı zamanda istihdama da katkı sağlayacağını belirten Sındırgı Belediyesi Strateji Geliştirme müdürü Himmet Taşlıoğlu “ Destekli sosyal gelişimi destekleme projesi Sındırgı doğal boya inovasyon tekstil merkezi projesi. Projemizde Sanayi ve Ticaret bakanlığı desteklemeleri ile birlikte proje ortağımız Balıkesir Büyükşehir Belediyesi, Balıkesir Üniversitesi, İstanbul Aydın Üniversitesi, İzmir Ekonomi Üniversitesi’nden Dilek İmam hocamız proje ortağımız İzmir tarımsal Kalkınma tarım teknolojileri desteklemektedir. İlçemizde tarımla alakalı doğal boya üretimini yapmakla birlikte 0-6 yaş çocuk kıyafetleri dikilmesi için eski mezbahanın onarılarak orada boyama ünitesi yapacağız. Boya üreteceğiz ve orada pigment üretim ile birlikte yeni bir istihdam olanağı sağlayacağız. Bilindiği gibi pigment yurtdışından ülkemize gelmekte. Tekstil sektöründe birçok kimyasal kullanılmakta. Bu çocuk kıyafetlerinde de, giydiğimiz kıyafetlerde de bize zarar vermekte. Biz de dedik ki kıyafetlerimizi çocuklarımızı daha sağlıklı büyütebilmek için doğal boyayla üretilmiş kıyafetler dikilsin ve çocuklarımız sağlıklı bir şekilde büyüsün. Biz de dedik ki ilçemiz buna müsait bununla alakalı doğal boya pigment ile üretelim ve aynı zamanda ekonomik atalım. Bu da bu bölgede 128 dönüm alanda da bunu dikeceğiz kökboyalarımızı üreteceğiz ilçemizde birçok Kırsal alanda bunların yaygınlaşmasını sağlayacağız“ dedi.
Kaynak: İHA
