Çorlu Deresi’nin geri dönüşüm tesisinden salınan atıkla pembe ve kırmızı renkte akmasıyla yeniden gündeme gelen Ergene Havzası’nın temizlenmesi için çalışmalar yürütülüyor. Yüzde 84’ü tamamlanan Ergene Havzası Eylem Planı kapsamındaki çalışmaların gelecek yıl bitirilmesi öngörülüyor. Özellikle gece ve yağmurlu günlerde, atıklarını havzadaki akarsulara gizlice saldığı tespit edilen firmalara ise ilgili kanun maddesince ceza uygulanıyor. Ergene Derin Deniz Deşarj Genel Müdürü Mehmet Ceyhan: “Marmara Denizi’ne hiçbir su arıtılmadan verilmeyecek” dedi.
Evsel ve endüstriyel atıklar, yer altı kaynaklarının bilinçsiz kullanımı, zirai ilaç atıkları nedeniyle kirlenen ve son olarak Çorlu Deresi'nin geri dönüşüm tesisinden salınan atıkla pembe ve kırmızı renklerde akmasıyla gündeme gelen Ergene Havzası'nın temizlenmesi için çalışmalar yürütülüyor.
Istranca (Yıldız) Dağları'ndan doğup 283 kilometre boyunca Saray, Çerkezköy, Çorlu, Muratlı (Tekirdağ) Babaeski, Pehlivanköy (Kırklareli), Hayrabolu (Tekirdağ) Uzunköprü ve Meriç (Edirne) ilçelerinden geçerek İpsala'da Meriç'le birleşip Ege'ye dökülen Ergene Nehri, kaynağından döküldüğü yere kadar debisinin 4 katına çıkıyor.
İrili ufaklı 7 kolu olan ve büyük bölümü bölgede sanayileşmenin en fazla olduğu Tekirdağ sınırları içerisinden geçen Ergene Nehri, plansız sanayileşme, evsel ve endüstriyel atıklar, yer altı sularının bilinçsiz ve aşırı kullanılması, zirai kirlilik, arıtmaya tabi tutulmaksızın atık deşarjları nedeniyle kirleniyor.
Bazı firmaların ise özellikle gece ve yağmurlu günlerde atıklarını havzadaki akarsulara gizlice saldıkları iddia ediliyor. Bunlardan tespit edilenlere ilgili kanun maddesince ceza uygulanıyor, bazılarının faaliyetleri durduruluyor.
Geçen hafta da Ergene Nehri'nin kollarından Çorlu Deresi, bir geri dönüşüm tesisinin, çektiği boru hattıyla dereye atıklarını salması nedeniyle kırmızı ve pembe tonlarında akarak gündeme gelmişti.
Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, bu kapsamda kirliliğe sebep olduğu tespit edilen işletmenin faaliyetinin durdurulduğunu ve lisans kapsamı dışında atık alımı yapmasından dolayı 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun ilgili maddelerine göre cezai işlem uygulanacağını açıklamıştı.
Uzun süredir kirliliğiyle gündeme gelen Ergene Havzası için 2006 yılında Çevre Yönetim Master Planı, 2009'da Çevre Düzeni Planı hazırlandı.
Ergene'nin kirlenmesinin önüne geçilmesi ve temizlenmesi için en büyük adım, 2011 yılında adına “Şafak Harekatı” da denilen Ergene Havzası Koruma Eylem Planı'yla atıldı.
Dere yataklarının temizlenmesi, evsel atıkların arıtılması için tesislerin DSİ tarafından yapılması, Islah OSB'ler kurulması, sanayide daha az su kirletici ham madde kullanılması gibi önlemleri içeren planın büyük bölümü tamamlandı. Havzada 2011 yılında “Kimyasal oksijen ihtiyacı” parametresi 800 miligram/litre ölçülürken şu anda 200 – 250 miligram/ litre seviyelerine düştü, hedef 50 miligram/litre olarak belirlendi.
Eylem planı kapsamında dere yatakları temizlendi, Çorlu, Çerkezköy, Muratlı, Malkara, Saray, Hayrabolu, Kırklareli, Pınarhisar, Vize, Babaeski, Uzunköprü, Keşan evsel atık arıtma tesisleri tamamlandı.
Marmara Derin Deniz Deşarj Sistemi ile kıyıdan yaklaşık 4,5 kilometre uzaklıkta Marmara Denizi'nin yaklaşık 47,5 metre derinliğine deşarj sağlanarak havzadaki suların temiz akmasının sağlanması planlanıyor.
Tekirdağ Valiliği koordinesinde kurulu Ergene Derin Deniz Deşarj AŞ Genel Müdürü Mehmet Ceyhan, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yürütülen “Ergene Havzası Koruma Eylem Planı” çerçevesinde yürütülen çalışmaların yüzde 84 tamamlandığını söyledi.
Ceyhan, şu ana kadar havzada yer alan belediyelere ait 12 atık su arıtma tesisinin tamamlandığını, bunun yanı sıra eylem planı çerçevesinde yapılması planlanan 5 sanayi atık su arıtma tesisinden üçünün de bittiğini belirtti.
Plan çerçevesinde yapımına devam edilen Velimeşe Atık Su Arıtma Tesisinin Türkiye'nin en büyük sanayi atık su arıtma tesisi olduğuna vurgu yapan Ceyhan, “Ergene Havzası Koruma Eylem Planı hiçbir aksaklık olmadan devam ediyor. Belediyelerin atık su arıtma tesisleri de bu eylem planı ile birlikte çalışıyor. Bunlardan 12 tanesi belediye arıtması, 5 tanesi de sanayi arıtması. Bu sanayi arıtmalarından Velimeşe Atık Su Arıtma Tesisi, Türkiye'nin en büyük sanayi atık su arıtma tesisi olma özelliğine sahip. Beş sanayi atık su arıtma tesisinden 3 tanesi tamamlanmış bulunmaktadır. Ergene-1 Atık Su Arıtma Tesisi de yüzde 95 seviyesinde. 2018'in sonuna kadar tamamlamayı planlıyoruz. DSİ marifetiyle yapıldı, tamamı bitti.” diye konuştu.
Biten sanayi atık su arıtma tesislerinden güzel sonuçlar aldıklarını aktaran Ceyhan, “Beş sanayi atık su arıtma tesisinden 3 tanesi bitti. Bitenler arasında yer alan Muratlı Atık Su Arıtma Tesisi'nden çok güzel sonuçlar aldık. Burada arıtılan atık suların renk parametresinde ciddi azalmalar görüyoruz. Bu tesis yüzde 90'ının üzerinde bir verimle çalışmaya devam ediyor.” ifadelerini kullandı.
Eylem planı çerçevesinde yapılan çalışmalara değinen Ceyhan, şu bilgileri verdi:
“Projemizin normal süresi 2019'da bitiyor. Biz bunu daha erkene alabilmek için hızlı bir süreç yürüyoruz. Bizim burada en önemli sorunumuz mevsim değişiklikleri. Karada çalıştığımız gibi deniz altında çalışıyoruz. Deniz kazılıyor, boru döşeniyor ve üzeri kapatılıyor. Bu çok zor bir iş. Rüzgarın az olduğu havaya göre hareket ediyoruz.
Projenin tamamı yüzde 84 seviyesinde tamamlandı. 16 tane büyük şantiyemiz var. Bunlardan yaklaşık 10'u bitmiş durumda. 2019'a geçişte 5-6 şantiyemiz kalmış olacak. Bu 5-6 şantiyemiz tamamlandığında da tüm projemiz 2019'un ortalarında bitmiş olacak. Bazı etaplarda yüzde 100 tamamlandı. Mesela Ergene-2 Atık Su Arıtma Tesisi, Çorlu-1 Atık Su Arıtma Tesisi ve Muratlı Atık Su Arıtma Tesisi yüzde 100 tamamlanmış bulunmaktadır. Deniz deşarjı kısmı da yüzde 90 tamamlanmış durumda.”
“Biz arıtmadan hiçbir suyu denize vermiyoruz”
Ergene Nehri'nden gelen kirli suyun Marmara Denizi'nde arıtılarak deşarj edileceğinin altını çizen Ceyhan, denize hiçbir suyun arıtılmadan verilmeyeceğini vurguladı.
Ergene Nehri'nin kirlilik sorununun 40 yıllık bir sorun olduğunu ve bu soruna kendilerinin çözüm bulduğunu ifade eden Ceyhan, şunları kaydetti:
“Marmara Denizi'ne hiçbir su arıtılmadan verilmeyecek. Bu sular zaten denize akıyordu. Bu su karada kalmıyordu. Marmara Denizi'ne Akdeniz ve Karadeniz'den bir alt akıntı var. Biz Marmara'ya pırıl pırıl bir su versek bile bu su Marmara'yı temizleyemeyecek çünkü Marmara'nın esas kirlilik kaynağının biz Karadeniz olduğunu Karadeniz'de de sınırı aşan sulardan kaynaklandığını düşünüyoruz. Biz arıtmadan hiçbir suyu denize vermiyoruz.
Bizim şu anki tüm gayretimiz Ergene Nehri'nin temiz akması yönünde. Bu 40 yıllık bir sorun. Herkes burada sorun olduğunu söyledi. Çözüm üreten biziz. Çözümü sonuçlandıran da biziz. Bunun bir etabı kalıyor. İşletme süresinin doğru takip edilmesi gerekiyor. Onun dışında biz projeyi zamanında tamamlayacağız. 40 yıllık sorunu beş yıl içinde bitirmiş oluyoruz. Deniz deşarjı Avrupa'nın en büyük deşarj hattı. Dört buçuk kilometre açığa 46 metre derinliğe veriliyor ki bu en uzun deniz hattı projesi. Bunu gerçekleştirdiğimiz için kendimizi mutlu hissediyoruz.”
Namık Kemal Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Lokman Hakan Tecer de Ergene Havzası Koruma Eylem Planı'nın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatıyla 2011 yılında devreye girdiğini söyledi.
