Edirne’nin Kaleiçi semtinde doğup büyüyen, daha sonra İstanbul’da yaşayan Yuhudi asıllı İnez Romano, vatanım dediği Edirne’ye yerleşti. Bir asır önce 28 binleri bulan Edirne’deki Yahudi nüfusu, Romano’nun yerleşmesiyle bugün 2’ye çıktı.
Edirne’nin Kaleiçi semtinde doğup büyüyen Yahudi asıllı 57 yaşındaki İnez Romano, bir zamanlar atalarının yaşadığı memlekete Edirne’ye kesin dönüş yaptı.
Romano, Edirne’nin tanınmış isimlerinden Yahudi Yasef Romano’nun da kızı. Üniversite eğitiminin ardından Edirne’den ayrılan Romano, İstanbul’da yaşamaya karar vermiş. Ancak yıllar sonra doğduğu topraklar olan Edirne’ye yerleşme kararı veren Romano’nun gelmesiyle Edirne’de yaşayan Yahudi nüfusu 2’ye yükseldi.
Yıllara göre Edirne’de yaşayan yahudi nüfusu değişkenlik göstermiş, en çok da 1911-1914 yılları arasında 28 bin kişi ile önemli ölçüde nüfuslarının olduğu biliniyor. Yaşayan nüfusa göre Avrupa’nın en büyük dünyanın ise üçüncü büyük Sinagog’unun Edirne’de bulunması bunun da önemli bir işareti.
Çocukluğunda iki din ile birlikte büyüdüğünü söyleyen Romano, şimdi de arkadaşlarıyla bir araya geldiğinde önce Sinagog’a ardından Selimiye Camii’ne gittiğini anlattı.
Romano, “Biz 2 din karışık olarak yetiştik. Ortaokulda din dersine girme mecburiyetimiz yoktu. Ama dedem, babam dedi ki; ‘Sen din dersine gireceksin. Herkesle beraber duaları ezberleyeceksin, öğreneceksin’ dedi. Ben de din dersine girdim herkesten fazla duaları ezberledim. Hatta bazı dualarda komşumuzdan destek aldım. Ramazan olduğu zaman onlarla birlikte teravihe gidiyorduk. Bizim bayramlarımız olduğu zaman hep birlikte Sinagog’a geliyorduk. Şimdi arkadaşlarımızla toplandığımız zaman önce Sinagog’a gidiyoruz arkadan Selimiye Camisine gidiyoruz.
Biz Edirne’de Yahudi olduğumuzu anlamıyorduk ki, kardeş gibiydik. Hala da öyleyiz. Fark edilecek bir şey yoktu. Annem ve babam Edirne’deki Sinagog’da evlendi. 1962 yılında. Ben İstanbulda’ki Sinagog’da evlendim. Benim annem, babam hariç bütün ailem İsrail’de. Onların da her bir parçası, kalbi burada. Yeğenlerim her 23 Nisan günü Edirne’ye pilava geliyorlar. Arkadaşlıklarını, eski dostlarını görmeye” dedi.
Edirne’den ayrıldıktan 35 yıl sonra tekrar doğduğu topraklarda yaşamaya karar verdiğini söyleyen Romano, “iyi ki gelmişim. Edirne’yi çok seviyorum” dedi.
Romano, “Edirne’ye dönmek için cesaret etmek lazım ve çok sevmek lazım. Herkesin 30-40 sene oldu buradan ayrılalı. Bir şekilde cesaret edip gelmeleri lazım. Ben evlenip gittiğim zaman giderken tek bir düşüncem vardı. Ben eninde sonunda buraya geleceğim diye gittim. Ve emekliliğimi bekledim. Ondan sonra tam emekli oldum, kızım evlendi. Torun oldu, biraz daha torun büyüsün dedim. Baktım ikincisi de geliyor. Bakım kalacağım, nemelazım dedim. Torunum doğmadan Edirne’de evi tuttum. Ve Edirne’ye geldim, yerleştim. Çok çok mutluyum. Sabah uyandığım zaman bambaşka bir duygularla uyanıyorum. İyi ki gelmişim. İyi ki doğru kararı vermişim” dedi.
Romano, Kaleiçi semtinde bulunan doğduğu evi, okuduğu okulu ve Sinagog’u da ziyaret etti.
